Năm 1960, đại học Stanford từng thực hiện thí nghiệm với một nhóm trẻ 4 tuổi nhằm tìm ra tầm quan trọng của việc kiểm soát sự tùy hứng trong cuộc sống. Họ sắp xếp cho chúng ngồi trong cùng một phòng, người ta đặt một viên kẹo dẻo trước mặt mỗi đứa trẻ. Người lớn nói với bọn trẻ rằng họ sẽ rời phòng trong mười phút, và khi người lớn trở lại, những em bé vẫn còn chiếc kẹo trước mặt sẽ được nhận thêm một chiếc nữa.
Mười phút là khoảng thời gian dài đối với những đứa trẻ bốn tuổi để ngồi và nhìn chằm chằm vào chiếc kẹo dẻo mà không ăn. Khoảng 1/3 số trẻ nhanh chóng ăn hết chiếc kẹo ngay lập tức. Một số đợi thêm một lát. Một số liếm chiếc kẹo; một số nhấm một chút nhưng cố gắng kiềm chế cơn thèm.
Khoảng 1/3 số đứa trẻ có thể kiềm chế và được thưởng thêm một chiếc kẹo nữa. Vì cha mẹ của những đứa trẻ này đều là giáo sư đại học, những người không chuyển nhà thường xuyên, nên việc thực hiện các nghiên cứu nối tiếp tương đối dễ dàng.
Những đứa trẻ trên được chia thành hai nhóm và so sánh ở một số cấp độ khác nhau khi chúng bước vào bậc phổ thông. Những đứa trẻ ăn chiếc kẹo ngay rõ ràng có nhiều vấn đề ở trường và ở nhà hơn so với nhóm những đứa trẻ có thể cưỡng lại sự thôi thúc.
Những đứa trẻ cưỡng lại việc ăn kẹo có thói quen của những người thành đạt. Ở cấp độ cá nhân, chúng tích cực, kiên định hơn khi đối mặt với khó khăn, tự tạo động lực và tiếp tục thể hiện khả năng trì hoãn sự thỏa mãn tức thời. Thu nhập của chúng cao hơn, hôn nhân thành công hơn và có sức khỏe tốt hơn, sự nghiệp thăng tiến hơn và có cuộc sống viên mãn hơn đa số còn lại.
Những đứa trẻ ngay lập tức ăn chiếc kẹo của mình gặp khó khăn trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống. Chúng có xu hướng thiếu quyết đoán, cứng đầu và đa nghi, kém tự tin và tiếp tục có vấn đề với việc trì hoãn sự thỏa mãn tức thời. Điều này khiến chúng có được ít sự thỏa mãn trong công việc, hôn nhân rắc rối, thu nhập thấp, sức khỏe tồi và cuộc sống khó chịu.
Cái miệng thiếu kiểm soát
Có lẽ số sự nghiệp bị đình trệ và cơ hội nghề nghiệp bị tan biến là do người ta nói những điều không đúng vào thời điểm không thích hợp nhiều hơn bất kỳ lý do nào khác. Một cơn giận bùng nổ không được kiểm soát thường quay trở lại ám ảnh người khai hỏa nó. Tương tự như vậy, nói những điều gây tổn thương người khác trong cơn giận dữ có thể vĩnh viễn làm hại mối quan hệ với những người gần gũi bạn.
Tiêu xài thiếu kiểm soát
Ham muốn mua sắm gây ra khó khăn tài chính và hủy hoại hàng triệu người trên thế giới. Thay vì tiết kiệm tiền để mua một ngôi nhà lớn hơn hoặc một chiếc xe đẹp hơn, nhiều người lại lựa chọn sự thỏa mãn tức thời và bội chi vào các khoản vay thế chấp và vay tiền mua xe.
Tuy người ta đổ lỗi cho lòng tham của các công ty và ngân hàng, nhưng họ không thể làm thế nếu không có nhiều người sẵn lòng trì hoãn sự thỏa mãn tức thời của họ. Tất nhiên, các tổ chức cho vay luôn muốn lợi dụng sự cả tin của mọi người, nhưng những món nợ không thể kiểm soát này sẽ không thể tồn tại nếu người tiêu dùng chờ đợi cho đến khi họ có đủ khả năng chi trả cho ngôi nhà hoặc chiếc xe họ muốn, hoặc tạm hài lòng với những căn nhà họ đủ tiền thanh toán.
Kiểm soát sự tùy hứng và sự phóng khoáng
Đôi khi, thiếu khả năng kiểm soát sự tùy hứng có thể bị nhầm lẫn với sự phóng khoáng và tính linh hoạt. Nhưng đây lại là những phẩm chất tốt cần có. Hãy xem một ví dụ để hiểu được sự khác biệt.
Một buổi tối bạn và một người bạn lái xe đi rửa. Trên đường về, bạn đột nhiên quyết định rằng mình muốn một ly kem dẻo hai lớp, và không hề báo trước, dừng lại tại một quán trà sữa. Bạn của bạn nghĩ rằng đây là ý hay và quyết định rằng anh ta cũng thích một ly tương tự. Tình huống này thể hiện sự phóng khoáng. Đó là chuyện vui và không tiềm ẩn hậu quả tiêu cực nào.
Thường ở bên những người phóng khoáng và linh hoạt sẽ rất thú vị vì họ cởi mở khi thử những điều mới, thay đổi các kế hoạch và làm mọi thứ ngay lập tức. Điều này phá bỏ các điều thường lệ và tăng thêm gia vị cho cuộc sống.
Lấy một ví dụ tương tự với một kết thúc khác. Bạn cùng người bạn đang trở về nhà sau khi rửa xe xong, trên đường về các bạn đi ngang qua một đại lý ô tô, một chiếc xe thể thao màu đỏ đã thu hút sự chú ý của bạn.
Bạn rẽ vào khu trưng bày xe và sau khi ngồi sau bánh lái, bạn quyết định rằng mình phải có nó. Bạn của bạn, một người khá nông nổi và không để ý tới lợi ích tốt nhất của bạn, thách bạn dám mua chiếc xe đó. Mua chiếc xe sẽ đặt bạn vào tình huống khó khăn về tài chính nghiêm trọng. Bạn đã kết hôn và có hai con nhỏ và chỉ có đủ để trả tiền trả góp cho căn nhà bạn mua sáu tháng trước đây.
Tuy nhiên, ý nghĩ bạn trông sẽ tuyệt thế nào khi lái món đồ chơi mới này làm bạn choáng ngợp và nhân viên bán hàng nhanh chóng ký được hợp đồng với bạn. Giờ đây, bạn về nhà và phải giải thích cho vợ bạn nghe, người vốn đã rất căng thẳng về vấn đề tài chính của gia đình. Điều này là do bạn thiếu khả năng kiểm soát cơn tùy hứng. Nếu bạn nghĩ tới tất cả các hậu quả của quyết định từ trước thì có thể bạn đã không mua chiếc xe đó.
Phương pháp 10 giây
Đếm đến 10 trước khi nói hoặc hành động là lời khuyên dễ dàng và tốt nhất cho những ai có vấn đề trong việc kiểm soát các cơn tùy hứng, vì nó cho phép họ có thời gian để bắt đầu quá trình suy nghĩ. Cách đếm đến 10 tỏ ra có hiệu quả trong các chương trình kiểm soát sự giận dữ và cũng sẽ có hiệu quả với việc kiểm soát cơn tùy hứng. Khi chúng ta bắt đầu suy nghĩ, các phản ứng sẽ bị chặn lại hoặc bị thay đổi, vì thế cơ hội để nói hoặc làm những điều sau này chúng ta phải hối tiếc sẽ giảm đáng kể.
Đối phó ngay lập tức với các xúc cảm
Nếu chúng ta không tìm cách giải quyết có hiệu quả ngay những cơn bực dọc hàng ngày, ảnh hưởng của nó sẽ kéo sang các lĩnh vực khác của cuộc sống. Vẫn cảm thấy bực mình và tức giận sau một sự việc xảy ra trên đường đi làm, chúng ta có thể trút giận lên ông chủ, đồng nghiệp, nhân viên hoặc khách hàng của mình. Trở nên tức giận sau một sự việc trước khi rời công sở có thể khiến chúng ta cáu bẳn với vợ, chồng, người yêu, con cái và cả các con vật nuôi trong nhà.
Theo Trí Thức Trẻ/Tổng hợp
