– 01 –

Mấy bữa trước, tôi hẹn cô bạn thân đi ăn, vì cô ấy không có xe nên tôi phải tự lặn lội lái xe xuống thành phố để hẹn gặp với cô ấy.

Vì tắc đường, nên vốn dĩ quãng đường chỉ mất hơn một tiếng mà nay biến thành hơn hai tiếng mới đến nơi. Hẹn cơm trưa thành hẹn cà phê chiều. Cũng may địa điểm hẹn là quán cà phê có kèm theo đồ ăn, chứ hẹn ở quán lẩu thì coi như xong.

Chờ đợi vốn là một chuyện hết sức phiền phức, những ai đã từng trải qua cảm giác chờ đợi chắc chắn sẽ hiểu được điều này, mà nhất là đợi trong nhà hàng. Một mình ngơ ngác ngồi đợi và đợi, chào đón bạn chắn chắn sẽ là vô vàn những ánh mắt khó chịu. Nếu là tôi chắc chỉ biết ngồi nghịch điện thoại cho đến khi sập nguồn thì thôi.

Ấy vậy mà, cô bạn của tôi lại có cách cư xử hoàn toàn khác. Trong khi tôi vội vàng hấp tấp chạy đến nhà hàng, thì cô ấy đang an nhiên ngồi ở đó chăm chú đọc sách, thậm chí còn đang cầm bút viết viết vẽ vẽ gì đó. Nhìn thấy tôi, cô ấy liền gập sách lại, mỉm cười và điềm đạm nói: “Bạn đến rồi à?”

Tôi hết sức kinh ngạc trước sự cư xử đó của bạn tôi. Nếu là người khác chắc sớm đã bỏ về và cho tôi leo cây rồi. Tôi vô cùng bối rối, lúc đó, trong đầu tôi chỉ có một suy nghĩ đó là: “Cô bạn cùng tuổi này sao lại có thể điềm nhiên một cách đáng sợ như vậy nhỉ?”.

– 02 –

Hai chúng tôi quen nhau đã gần 10 năm. 10 năm qua, bạn tôi đã thay đổi rất nhiều từ độc thân thành đã kết hôn, từ nhân viên quèn thành chân quản lý. Nhưng có một điều duy nhất mà không hề thay đổi đó là đi đâu cô ấy cũng mang theo sách.

Tôi còn nhớ, một lần hai chúng tôi cùng sang Mỹ du lịch, tôi mang theo cả một chiếc va li to đùng và trống rỗng dự định khi về sẽ mua, mua và mua, còn bạn tôi lại mang tới nửa va li là sách, có ấy thủ thỉ với tôi rằng: “mang đi để nhỡ lệch múi giờ không ngủ được còn có cái mà đọc”. Tôi chỉ cười nhạt và cảm thấy bạn tôi thật “dở”. Chuyến du lịch kết thúc, tôi trở về với hai va-li quần áo, giày dép và đồ ăn vặt, còn bạn tôi lại mua thêm cả một đống sách nguyên bản.

Hơn nữa số tiền mà cô ấy bỏ ra để mua đống sách đó còn đắt hơn cả số tiền mà tôi mua quần áo.

Từ trước đến nay, trong lòng tôi cô ấy vẫn luôn là một người bạn vô cùng đặc biệt, dù có bận như thế nào tôi đều cố gắng bớt chút thời gian để hẹn hò tâm sự với cô ấy bởi tôi sợ “xa mặt sẽ cách lòng”.

Có lẽ trong lòng mỗi chúng ta đều sẽ có một người bạn, vừa là tấm gương vừa là kẻ địch giả tưởng. Tôi thường hy vọng rằng mình có điểm nào đó hơn cô ấy, hoặc là ngang bằng thôi cũng đã là rất tốt rồi.

Cô ấy trông cũng sàn sàn như tôi nhưng lúc nào tôi cũng trong trạng thái không thể bắt kịp cô ấy. Cô ấy lúc nào cũng hiểu biết nhiều hơn tôi, có tầm nhìn rộng hơn tôi. Tôi nói gì cô ấy cũng đều phân tích có đầu có cuối, hễ tranh luận một vấn đề nào đó là cô ấy sẵn sàng thao thao bất tuyệt và sổ ra cả một tràng đạo lý, có những lúc cô ấy nói gì mà tôi nghe không hiểu.

Có một người bạn như vậy thật khiến người ta buồn vui lẫn lộn. Vui vì cô ấy có thể thôi thúc để bạn tiến bộ hơn, buồn vì cô ấy lúc nào cũng trong trạng thái thôi thúc bạn.

– 03 –

Tôi từng đọc được một câu hỏi hết sức thú vị ở trên mạng đó là: “Trong một buổi tiệc, bạn gặp hai người phụ nữ, người phụ nữ số một mang theo chiếc túi xách bình thường nhưng ăn nói gãy gọn, nói chuyện toàn là dẫn dắt nội dung tạp chí “The Economist” và phân tích về cuộc bầu cử nước Anh; Người phụ nữ số hai mang theo một chiếc túi hàng hiệu sang chảnh và đắt tiền, nói đủ các loại chuyện phiếm trên mạng xã hội, báo lá cải… Theo bạn ai hai người họ ai là người có địa vị xã hội cao hơn?”

Tôi suy nghĩ giây lát, chưa nói gì đến địa vị xã hội, ít nhất đối với tôi mà nói, tôi sẽ thích nói chuyện và giao tiếp với người phụ nữ số một hơn. Trên thế giới này, kiến thức là thứ vô cùng đắt đỏ và quý giá. Nó là “vốn văn hoá” của một người, hay chính là vốn tài sản để giao tiếp, nói chuyện.

Nói đến vốn tài sản để giao tiếp với người khác, điều mà tôi cảm nhận sâu sắc nhất trong vài năm gần đây đó là càng nói chuyện với người khác tôi lại càng ngại thậm chí là không dám giao tiếp.

Điều đáng sợ nhất của việc “múa rìu qua mắt thợ” không phải là mất mặt mà là bạn không hề biết mình đã bị mất mặt. Có những lúc sẽ không ai chủ động nói với bạn rằng “họ sớm đã nhìn thấu bản chất của bạn rồi chỉ gật đầu mỉm cười”. Thậm chí có những lúc bạn cảm thấy mình biết rất nhiều thứ nhưng khi người khác vừa hỏi thì bạn lại miệng câm như hến.

Gần đây cụm từ “nguy cơ tuổi trung niên” thường xuyên xuất hiện. Thực ra không chỉ có tuổi trung niên mà tất cả các giai đoạn tuổi tác đều có nguy cơ của nó. Công việc trong thời đại hiện nay có tính thay thế hết sức mãnh liệt. Bạn vừa mới chân ướt chân ráo nộp đơn xin thôi việc, còn chưa hết bùi ngùi thì ngay lập tức đã có người thế chân bạn.

Tôi đã từng lăn lộn nhiều năm trong chức trường, điều khiến tôi cảm thấy khiếp sợ nhất đó là khi gặp phải người ngoài nghề mà còn hiểu biết hơn cả những người trong nghề như tôi. Khi người khác nói về lĩnh vực sở trường của bạn nhưng họ lại nói thông suốt, triệt để hơn bạn thì sao lại không có cảm giác nguy cơ được chứ?

Học tập là chuyện cả đời, bởi trên đời này, kiến thức là thứ không bao giờ ổn định nó sẽ luôn không ngừng thay đổi và mở rộng. Kiến thức là chìa khoá thành công, là nền móng để bạn tồn tại và phát triển trong tương lai. Chính vì thế chỉ có việc không ngừng đọc, không ngừng học, không ngừng tiếp thu kiến thức mới khiến bạn có thể vững bước trong tương lai mà thôi.

– 04 –

Con người ngày nay đã sớm quen với việc rảnh tay là xem điện thoại, ipad, lướt facebook, đọc báo lá cải… Chẳng còn mấy ai ủng hộ hay ngưỡng mộ những người đam mê sách nữa, một số người thậm chí cho rằng những người thường xuyên mang theo sách bên mình kia đều là “lưu manh giả danh trí thức”, đều là giả bộ cả.

Tôi lại không cho là như vậy, đối với tôi mà nói đọc sách không có sự phân biệt về thời gian, địa điểm cũng như phương pháp hay cách thức đọc, mà chỉ có sự khác biệt giữa đọc sách và không đọc sách mà thôi. Đọc sách là một phẩm chất thái độ, có những người oai nghiêm ngồi trong thư viện nhưng chỉ để lướt facebook; Còn có những người khác ngồi bên cạnh thùng rác lại đọc các tác phẩm kinh điển.

Những người yêu thích và thường xuyên đọc sách ngoài việc gìn giữ được sức cạnh tranh bền vững thì họ còn có rất nhiều những ưu thế mà người thường khó lòng so sánh được đó là chuyện gì họ cũng đều nghĩ rất thoáng, họ nhìn đời bằng lăng kính màu hồng, họ rất ít khi phải phiền não.

Lại nói về cô bạn mọt sách kia của tôi, mùa hè năm ngoái khi hai chúng tôi cùng sang Ma Cao chơi. Khi trở về, máy bay bị delay phải đợi mất hơn 3 tiếng đồng hồ. Tôi bồn chồn lo lắng đi đi lại lại, lúc thì nhắn tin cho người này lúc thì gọi điện cho người kia, hỏi này hỏi nọ. Còn cô bạn của tôi lại thong dong nhàn nhã ngồi trên sô pha ở sảnh chờ vừa thưởng thức cà phê vừa đọc sách, không ca không thán, không ưu không tư trông dáng vẻ như kiểu có sách là có tất cả vậy.

Gặp phải chuyện phiền phức, cô ấy rất ít khi kêu ca, thay vì kêu ca cố ấy chỉ lẳng lặng cầm một quyển sách và ngồi lì trong quán cà phê, giống như những gì mà Romain Rolland đã từng nói: “Sống với sách, sẽ không bao giờ phải than ngắn thở dài”.

Tôi còn nhớ một tình tiết nhỏ trong một bộ phim Mỹ nói về cô gái tên là Miya vì lời đồn gia đình lừa đảo mà cô bị đám phóng viên nhà báo truy sát đến khủng hoảng. Bạn cộng sự của cô ấy, Lucca chỉ cho cô ấy một lời khuyên đó là: “Hãy tìm lấy một cuốn sách để đọc, đừng lên mạng cũng đừng xem thời sự, chỉ đọc sách thôi”.

Đây có lẽ là lời khuyên hay nhất mà tôi đã từng nghe.

Có người nói rằng, càng đọc sách, bạn càng thấy rõ sự vô tri của mình. Vì vô tri nên bạn mới càng kính nể người khác và sẽ trở nên rộng lượng với cuộc sống hơn.

Không vì sự xấu đẹp của ngoại vật và sự được mất của mình mà vui hay buồn. Dù đối diện với thất bại hay thành công, cũng đều phải giữ được tâm tư bình thản, những người như vậy có lẽ sẽ là đối thủ mà cả đời chúng ta không thể đánh bại được. Họ chính là những người “đi đến đâu cũng mang theo sách”.

Ngọc Thủy

Theo Trí Thức Trẻ