Đôi khi những ý tưởng hay ho nhất không xuất hiện trong lúc chúng ta đăm chiêu suy nghĩ. Thú vị thay chúng lại xuất hiện khi con người đang di đạo, nhìn lên bầu trời hay đi bộ dưới những tán cây,…
Và đó cũng là cách bộ óc thiên tài Albert Einstein đã tìm ra những lý thuyết khiến nhân loại nể phục. Nhà vật lý đoạt giải Nobel, Einstein nổi tiếng với việc xuất bản tuyển tập “the most beautiful of theories” trong nửa đầu thế kỷ 20. Đó là một kiệt tác khoa học bởi cuốn sách đã thay đổi đáng kể sự hiểu biết của nhân loại về không gian, thời gian, trọng lực hay cơ chế vận hành của vũ trụ.
Thế nhưng ít ai biết rằng, Einstein sẽ chẳng bao giờ nghĩ được ra những lý thuyết đó nếu ông không thường có những chuyến đi chơi vô định.
Những ý tưởng thai nghén đầu tiên của Einstein xuất phát từ những năm 1890 khi ông mới tốt nghiệp trung học. Khi không còn chịu những áp lực từ kỳ thi, Einstein dành hẳn một năm trời đi rong chơi.
Einstein tự nhận là người bị ám ảnh bởi khoa học. Đặc biệt cách bộ óc thiên này của thế kỷ 20 hiểu thế giới hoàn toàn khác với phần đông mọi người. Và điều này hóa ra có được nhờ việc Einstein đã dành rất nhiều thời gian ngoài biển.
Khi còn ở tuổi niên thiếu, Einstein đã học cách lái thuyền và khi ở trên mặt nước, ông đã quan sát cách vận hành của vũ trụ. Einstein hiểu rằng, không gian và thời gian thực sự bị uốn cong trong vũ trụ bao la kia. Phát hiện trên của ông đã trở thành một tiền đề quan trọng cho các nhà khoa học sau này.
Quan điểm của Einstein khá rõ ràng, mọi thứ chỉ có thể được tìm thấy khi chúng ta trực tiếp xông pha và tiếp cận với thế giới. Việc chỉ ngồi một chỗ bên những chiếc máy tính hay nhìn thế giới qua lăng kính cửa sổ không thể giúp bạn khám phá ra những bí mật ẩn giấu sau đó.
Bản thân nhà vật lí lý thuyết Carlo Rovelli cũng học hỏi theo phương pháp của Einstein. Là một sinh viên ngành vật lý trẻ tuổi sống tại Ý, ông đã tiếp thu và vận dụng lý thuyết của Einstein trong lúc đang nghỉ ngơi bên bãi biển và đọc sách.
Rovelli chia sẻ: “Mỗi lần tôi ngước mắt lên nhìn mặt biển lấp lánh, dường như tôi đã nhìn thấy độ cong của không gian và thời gian giống như cách Einstein đã tưởng tượng ra. Nó giống như một thứ phép thuật, như thể một người bạn thì thầm vào tai bạn một sự thật bị ẩn giấu bấy lâu”.
Hãy cứ đi và tìm hiểu mà không cần mục đích gì, thế giới sẽ cho bạn những ý tưởng và câu trả lời đầy bất ngờ
Ngay cả khi đã trưởng thành, Einstein vẫn tiếp tục những chuyến du hành thú vị của mình. Năm 1932, ông viết thư cho bạn bè trong lúc đang du lịch trên tàu ở vùng biển Panama. Ông tiết lộ: “Du thuyền trên biển là cơ hội tuyệt vời để bình tĩnh quan sát và chiêm nghiệm các ý tưởng từ một góc độ khác nhau”.
Người vợ của Einstein là Elsa cũng rất đồng điệu với niềm yêu thích biển cả của chồng. Ở mặt còn lại của bức thư, Elsa nhắn nhủ: “Thực sự không hề có nơi nào mà chồng tôi lại cảm thấy được thư giãn, thoải mái và tách rời khỏi những phiền nhiễu thường lệ như khi ở trên biển, con tàu thực sự đã đưa anh ấy đi rất xa khỏi những điều như vậy”.
Bức thư trên của Einstein và người vợ Elsa đã trở thành kỷ vật bán đấu giá vào hôm 19/6 tại Jerusalem với giá khởi điểm 4.000 USD. Tuy nhiên có lẽ những người bán đấu giá không thể hiểu, bức thư kia thực sự đang chứa đựng một lời khuyên vô cùng đắt giá mà tất cả chúng ta đều đang rất cần tới.
Nhưng kiểu đi “lang thang” một cách vô định của Einstein đôi khi lại đem đến phiền phức cho ông. Einstein từng có lần đi biển và rồi bị cảnh sát bắt, giống như vụ việc xảy ra vào mùa hè năm 1939 ở Long Island.
Một nhân chứng thời điểm đó có tên Martha Paul tiết lộ với tờ New York Times vào năm 2007: “Mọi người đã để ý và cười cợt một anh chàng lạ mặt trên chiếc thuyền buồm đang di chuyển một cách vô định”. Paul nhớ lại mùa hè năm đó khi nhà vật lý nổi tiếng đang sống tại Long Island. Ông đeo một chiếc dép của phụ nữ mà ông gọi là “sundials” hay đồng hồ mặt trời, sau đó lái thuyền đi lờ đờ trên biển.
Thú vị thay, Einstein không phải là người duy nhất giữ quan điểm rằng, việc đi lang thang vô định là cách thú vị để tìm ra những ý tưởng sáng tạo.
Nhà tâm lý học, triết học nổi tiếng Olivia Goldhill từng chia sẻ với Quartz: “Các nhà tâm lý học hay đưa ra lời khuyên biến mùa hè của trẻ nên tẻ nhạt”. Ý tưởng này nghe có vẻ tiêu cực và mâu thuẫn nhưng thực tế là cách giúp khai phá sự sáng tạo và tư duy ở trẻ. Khi thực sự phải trải qua trạng thái buồn chán, tẻ nhạt, những đứa trẻ sẽ có cơ hội bộc lộ tài năng của chính mình.
Giống như đoạn ghi chú của Einstein trong cuốn nhật ký du lịch được viết trong giai đoạn 1922-1923, ông đã viết: “Làm sao để phát huy tối đa khả năng tư duy và nghiên cứu của bản thân – cách duy nhất là hãy đi chơi biển dài ngày, đó thực sự là thiên đường vì là nơi không có thư từ, thăm viếng, họp mặt hay những phát minh quái quỷ khác”.
Những gì chúng ta học được trong lúc vô định chắc chắn sẽ là cơ hội tuyệt vời để thay đổi bản thân và cuộc sống. Nếu may mắn, chúng ta thậm chí có thể phát hiện ra được những thứ tồn tại trên Trái Đất mà trước đây nhân loại chưa từng nghĩ tới.
Trí thức trẻ
